ประโยค ๒ : ​ค้นหาหนังสือธรรมะ หน้า 123 / 164

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 10 อภิธัมมัตถสังคหฎีกาแปล [ชื่ออภิธัมมัตถวิภาวินี] คาถาเริ่มต้น ข้าพเจ้า" ผู้ชื่อว่าสุมังคละ ขอถวายนมัสการ พระพุทธเจ้า ผู้มีพระกรุณาและ

เนื้อหานี้กล่าวถึงอภิธัมมัตถสังคหะและอภิธัมมัตถวิภาวินี โดยเริ่มจากการไหว้พระพุทธเจ้าและพระสงฆ์ ต่อต้านอุปสรรคทางอรรถศาสตร์ที่เป็นความเลวร้าย ข้าพเจ้าจะแสดงอรรถวรรณนาอย่างย่อเพื่อให้เข้าใจแก่นักอภิธรร

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 11 โดยย่อ ไม่ทิ้งบทที่ลี้ลับในปกรณ์นี้ พร้อมทั้ง อรรถาธิบายให้แจ่มแจ้ง ฯ พรรณนาความปริเฉทที่ ๑ อธิบายปณามคาถา ท่านอาจารย์ (อนุรุทธ) นี้

บทนี้กล่าวถึงการเริ่มต้นของปกรณ์อภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยท่านอาจารย์อนุรุทธเน้นการนอบน้อมต่อพระรัตนตรัยและการแสดงความหมายผ่านข้อต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับพระอภิธรรมเพื่อให้เข้าใจในสภาพของอรรถที่มีอยู่ในพระอ

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 12 ทั้งในทิฏฐธรรมและสัมปรายภพ ซึ่งมีความเข้าใจนั้นเป็นมูลจะสำเร็จได้ โดยไม่ยาก ๆ ในการาปกเหตุเหล่านั้น ประโยชน์ของการประณามพระ รัตนตรัย

เนื้อหานี้พูดถึงการทำงานของอภิธัมมัตถสังคหบาลีที่เกี่ยวข้องกับการประณามพระรัตนตรัย และผลกระทบที่เกิดขึ้นในทิฏฐธรรมและสัมปรายภพของผู้ที่ไหว้พระรัตน ตรายอย่างถูกต้อง พร้อมกล่าวถึงการป้องกันอันตราย ซึ่งเ

ๆ ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 13 จะยังความขะมักเขม้นให้เกิดแก่นักเรียนทั้งหลาย ฯ การกล่าวคือชื่อก็เพื่อ สะดวกแก่การเรียกฯ นี้ความรวมในอารัมภคาถานั้น ๆ ส่วนความเรีย

เนื้อหานี้นำเสนอความสำคัญของอภิธัมมัตถสังคหะซึ่งเกี่ยวกับพระสัมมาสัมพุทธเจ้าและการตรัสรู้ของพระองค์ โดยนำเสนอการอธิบายทั้งในด้านวินิจฉัยและความหมายทางธรรม รวมถึงการชี้ให้เห็นถึงคุณสมบัติของพระสัมมาสัม

ๆ ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 14 พระสัพพัญญุตญาณ อันประดับด้วยจำนวนคุณนับไม่ถ้วน เพราะความ ประชุมพร้อมด้วยมรรคญาณอันเลิศ ดุจดอกประทุมอันคลี่บานเต็มที่แล้ว โดยถึงคว

พระสัพพัญญุตญาณทรงความงามเลิศ ประกอบด้วยมรรคญาณอันสูงส่ง ทรงพระนามว่าสัมมาสัมพุทธะเพราะไม่มีผู้ใดเสมอเหมือน พระผู้มีพระภาคเจ้าได้แก่พระตถาคตเจ้าเป็นยอดแห่งสัตว์ทั้งหมด ท่านพระอนุรุทธาจารย์ได้สดุดีพระผ

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - หน้าที่ 15 คือ เหตุสัมปทา ผลสัมปทา และสัตตูปการสัมปทาฯ [อธิบายสัมปทา ๓] အာ บรรดาสัมปทาทั้ง ๓ นั้น ความประกอบด้วยพระมหากรุณาและ ความอบรมพระโพธิส

เนื้อหาแสดงถึงความสำคัญของสัมปทา 3 ประการ เป็นเหตุให้เกิดผล 4 ประการ อธิบายถึงญาณสัมปทา ปหารสัมปทา อานุภาวสัมปทา และรูปกายสัมปทา โดยมีสัตตูปการสัมปทา 2 ประการ เช่น อาสยะ และปโยคะ ที่เกี่ยวข้องกับพระผู

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวินีฎีกา - หน้าที่ 16 นั้น ชื่อปโยคะ ฯ บรรดาสัมปทา ๓ อย่าง มีเหตุสัมมปทาเป็นต้นนั้น ผลสัมปทา ๒ อย่างข้างต้น ท่านพระอนุรุทธาจารย์แสดงแล้วด้วยบทว่า สมฺมาสมฺ

ในเอกสารนี้ได้กล่าวถึงอภิธัมมัตถสังคหบาลี โดยเฉพาะการอธิบายผลสัมปทาและเหตุสัมปทาที่ท่านพระอนุรุทธาจารย์ได้แสดงไว้ ผ่านบทเรียนที่หมายถึงผลสัมปทาอันเกี่ยวข้องกับสัตว์ทั้งหลาย พร้อมทั้งการถวายความนอบน้อม

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 17 และในวัฏฏทุกข์ทั้งสิ้นฯ พระธรรมมี ๕ อย่าง ด้วยสามารถแห่ง มรรค ๔ ผล ๔ และนิพพาน ๑ หรือมี ๑๐ อย่าง รวมทั้งปริยัติเข้า ด้วย ฯ ก็แล การท

ในเนื้อหานี้กล่าวถึงพระธรรม ๕ อย่างที่ประกอบด้วยมรรค ๔ ผล ๔ และนิพพาน ๑ ที่มีความสำคัญในการขจัดกิเลส และการบรรลุถึงนิพพาน โดยผ่านทางอริยมรรคที่เป็นธรรมที่มีประสิทธิภาพในการตัดกิเลสที่มีอยู่ในอบาย บัณฑ

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 18 ในคณะทั้งหลาย คือในหมู่แห่งเทวดาและมนุษย์เป็นต้น ด้วยสามารถ แห่งคุณตามที่กล่าวแล้วนั่นแล เพราะเหตุนั้น จึงชื่อว่าหมู่แห่งพระ อริยสงฆ

ในหน้าที่ 18 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี กล่าวถึงความสำคัญของหมู่แห่งพระอริยสงฆ์และพระสัมมาสัมพุทธเจ้า โดยเน้นถึงความสัมพันธ์ระหว่างพระธรรมและอริยสงฆ์ รวมถึงการถวายบังคมด้วยความเคารพอย่างถูกต้อง อธิบายถึงก

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 19 รวบรวมไว้ ขึ้นแสดงโดยสังเขปก่อน จึงได้กล่าวคำเป็นต้นว่า ตตฺถ วุตฺตา ดังนี้ฯ ประกอบเนื้อความว่า อรรถแห่งพระอภิธรรม ที่พระผู้มีพระ ภาค

ในบทนี้กล่าวถึงความหมายและลักษณะของจิตและเจตสิกตามพระอภิธรรม โดยอธิบายถึงอำนาจแห่งปรมัตถ์ที่ทำให้จิตเกิดขึ้นและรู้จักอารมณ์ โดยจิตถือเป็นธรรมชาติที่มีการรู้แจ้งอารมณ์เป็นลักษณะสำคัญ นอกจากนี้ยังมีการว

ๆ ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 20 คัดค้านด้วยบทว่า มีการรู้อารมณ์เป็นลักษณะนั้น ๆ อนึ่ง ธรรมชาติที่ ชื่อว่าจิต เพราะอรรถว่าเป็นเหตุให้สัมปยุตธรรมรู้อารมณ์ ฯ อีกนัยห

เนื้อหาเกี่ยวข้องกับความเข้าใจในอภิธรรมว่าด้วยจิตและอารมณ์ พระอาจารย์ได้อธิบายว่าจิตเป็นธรรมชาติที่ทำให้การรู้อารมณ์เกิดขึ้น และมีการสืบค้นสิ่งที่เป็นผลมาจากกรรมและกิเลสที่สั่งสมไว้ การแสดงธรรมนี้มีแง

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 21 ธรรมชาติที่ชื่อว่าเจตสิก เพราะอรรถว่า มีในจิต โดยมีความเป็นไป เนื่องด้วยจิตนั้น ๆ ความจริง เจตสิกนั้น เว้นจากจิตเสีย ไม่สามารถ จะรับ

เนื้อหาเกี่ยวกับธรรมชาติที่ชื่อว่าเจตสิก ซึ่งกล่าวถึงความสัมพันธ์ของจิตในการรับอารมณ์ และการที่จิตและเจตสิกมีความสำคัญร่วมกันในการดำรงอยู่ นอกจากนี้ยังมีการอธิบายเกี่ยวกับรูปธรรมที่แปรผันไปตาม ปัจจัย

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 22 กันว่า รุปปติ ทั้งนั้น เพราะฉะนั้น จะประโยชน์อะไรด้วยศัพท์ มี สิต ศัพท์ เป็นต้นฯ ก็ศัพท์ว่า สีต เป็นต้นนั้น อรรถที่จะให้รู้ว่า ความ

เนื้อหาในบทนี้กล่าวถึงคำว่า รูปปติ และการแปรผันของรูปตามปัจจัยต่าง ๆ โดยเฉพาะในพรหมโลกที่ไม่มีปัจจัยเบียดเบียน แต่ยังคงมีปัจจัยที่ค้ำชูให้เกิดการแปรผันนั้นได้ ทั้งนี้การแสดงธรรมชาติที่ชื่อว่านิพพานย่อ

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 23 นิเทศนั้น ดังนี้ว่า ในอรรถแห่งพระอภิธรรมทั้ง ๔ ตามที่ยกขึ้นแสดง ไว้ ข้าพเจ้าจะแสดงจิตก่อน ๆ จิตชื่อว่ามี 4 อย่าง เพราะอรรถว่า มีอย่า

บทความนี้นำเสนอการวิเคราะห์จิตตามพระอภิธรรม โดยมีการอธิบายถึงประเภทของจิต 4 ประเภท พร้อมกับการวิเคราะห์ความหมายของกามาวจรจิตซึ่งเกี่ยวข้องกับกามภพ การท่องเที่ยวในกามภพถูกอธิบายอย่างละเอียดเพื่อให้เข้า

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 24 จิตนั้นชื่อว่ากามาวจร เพราะอรรถว่า เป็นที่ ท่องเที่ยวแห่งกาม หรือท่องเที่ยวในกาม หรือแม้โดยฐานูปจาร ฯ พึงเห็นนัยแม้ใน รูปวจรจิต และอ

บทความนี้นำเสนอเกี่ยวกับการจำแนกประเภทของจิตในอภิธัมมัตถสังคหบาลีและอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา โดยจำแนกจิตตามลักษณะเฉพาะที่มีอิทธิพลต่อการเกิดผล จิตที่ถูกจำแนกออกเป็นกามาวจรจิตและโลกุตตระ โดยจิตต่างๆ จะมี

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 25 ผู้ถือปฏิสนธิในภพทั้งหลาย ด้วยอำนาจวิถีจิต และจึงแสดงเหล่า โทมนัสสสหคตจิต ในลำดับแห่งโลภสหคตจิตนั้น เพราะภาวะแห่งจิต ๒ เหล่านั้น เสม

เนื้อหานี้กล่าวถึงการอธิบายจิต ๒ ลักษณะ ได้แก่ โทมนัสสสหคตจิต และโสมนัสสสหคตจิตซึ่งรวมถึงความหมายของจิตที่ดีและความเห็นผิด ๆ ในบริบทของอภิธรรม โดยเฉพาะเกี่ยวกับอำนาจแห่งวิถีจิตที่ทำให้เกิดโสมนัสและทิฏ

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 26 คือไม่มีสภาพอะไรมีอัตตาเป็นต้น ที่จะพึงในทิฏฐินี้ เพราะฉะนั้น จึงชื่อว่าทิฏฐิคตะ คือความถือมั่นซึ่งสังขารว่าตน และเป็นของแห่งตน เป็น

ในบทนี้ กล่าวถึงความหมายของทิฏฐิที่ไม่มีอัตตาและความเข้าใจว่า จิตนั้นประกอบด้วยทิฏฐิและสังขาร ชี้ให้เห็นถึงความสัมพันธ์ระหว่างจิตกับบุรพประโยค รวมถึงคำว่าจิตที่ไม่ประกอบด้วยสังขาร และความแกล้วกล้ามีผล

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 27 อีกนัยหนึ่ง ก็บทว่า สสงฺขารึกมสงฺขาริก นี้ ท่านพระอนุ รุทธาจารย์กล่าวหมายถึงความมีและความไม่มีแห่งสังขารอย่างเดียว ไม่ใช่ แห่งอาการท

บทนี้พูดถึงความสัมพันธ์ระหว่างจิตและสังขาร โดยพระอนุรุทธาจารย์ได้ชี้ให้เห็นถึงความมีและความไม่มีของสังขาร พร้อมกับการแยกประเภทของจิตที่เกิดขึ้นจากสังขาร ว่ากล่าวถึงจิตที่อิงกับสังขารและจิตที่แยกออกจาก

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 28 เพราะสัมปยุตธรรมมีโสมนัสเป็นต้นนั่นแล เป็นธรรมไม่ทั่วไป จริงอยู่ แม้เจริตกธรรมบางเหล่ามีผัสสะเป็นต้น ทั่วไปแก่จิตทุกดวง บางเหล่าก็ทั

บทความนี้กล่าวถึงสัมปยุตธรรมที่มีโสมนัสเป็นต้น ซึ่งมีผลต่อจิตและอารมณ์ของสัตว์ ในการวิเคราะห์โสมนัสและอุเบกขาที่เกิดขึ้นในจิต โดยการตรวจสอบเหตุและปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับความสนใจและเจตสิกของจิตในสถานการ

ประโยค - อภิธัมมัตถสังคหบาลี และอภิธัมมัตถวิภาวีนีฎีกา - หน้าที่ 29 ท่านอาจารย์จึงไม่อาจบัณฑิตความพิเศษแห่งจิตด้วยเจตสิกธรรม มีผัสสะ เป็นต้นนั้น ดังนี้แล ฯ ก็เพราะอธิบายอย่างนี้ แม้เมื่อความที่จิตเหล่

ในหน้าที่ 29 ของอภิธัมมัตถสังคหบาลี ได้อธิบายถึงความพิเศษของจิตและความสัมพันธ์กับเจตสิกธรรม โดยเฉพาะโลภมูลจิตและการเกิดขึ้นของจิตทั้ง 4 ดวง ที่เกี่ยวข้องกับมิจฉาทิฏฐิและกรรมต่างๆ รวมถึงการกระตุ้นทางจิ